The Myanmar Quarterly မဟာဗျူဟာနှင့် မူဝါဒလေ့လာရေးဂျာနယ် အတွဲ ၁၊ အမှတ် ၂ အတွက် ပါမောက္ခ ဒေါ်နယ် အယ်လ်၊ ဟောရို၀၀်ဇ်၏ စကားဦး။
ဒေါ်နယ် အယ်လ်၊ ဟောရိုဝစ်ဇ် ၁
ကိုယ့်ဒေသမှာကိုယ် စုဝေးပြီး နေထိုင်လိုကြတဲ့ လူမျိုးအုပ်စုတွေရဲ့ လူမျိုးပေါင်းစုံ နိုင်ငံမှာ လူမျိုးစု အချင်းချင်းအကြား တင်းမာမှုတွေကို လျှော့ချနိုင်ဖို့ အသုံးဝင်တဲ့ နည်းလမ်း တစ်ခုကတော့ ဖက်ဒရယ်စနစ်အရ ပိုင်းခြားထားတဲ့ ဒေသတွေထံ အာဏာကို အဆင့်ဆင့် ခွဲဝေအပ်နှင်းတဲ့ နည်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို နိုင်ငံမျိုးတွေအတွက် ဖက်ဒရယ်စနစ်ဟာ အားသာချက် အများအပြား ရှိနေပါတယ်။ ဗဟိုအစိုးရက ချမှတ်လိုက်တဲ့ တသမတ်တည်းသော မူဝါဒတွေဟာဆိုရင် ဒေသအားလုံးမှာရှိတဲ့ လူတိုင်းရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေနဲ့ ကိုက်ညီတာမျိုး အမြဲတမ်းဖြစ်ဖို့ မလွယ်ပါဘူး။ ရွေးကောက်ပွဲစနစ်ရဲ့ အတက်အကျ၊ ဆိုးမွေ ကောင်းမွေတွေကြောင့် ဖြစ်စေ၊ တစ်ခါ ဗဟိုအဆင့်မှာ အတိုက်အခံအဖြစ်နဲ့ နေနေရတဲ့ ပါတီတွေကို ထောက်ခံမိတာကြောင့် ဖြစ်စေ၊ လူမှုအသိုက်အဝန်း ကလေးတွေဟာ သူတို့ဒေသမှာ အာဏာ သက်ရောက်လာနိုင်တဲ့ ဗဟိုအစိုးရရဲ့ မူဝါဒတွေကို ဖန်တီးမှုဖြစ်စဉ်မှာ ပါဝင်နိုင်မှု အားနည်းနေရတယ်လို့ သူတို့ကိုယ် သူတို့ ခံစားလာရတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဗဟိုအစိုးရရဲ့ မတော်မတရားပြုမှုကို ခံနေရတယ်လို့ ခံစားနေရတဲ့ လူမှု အသိုက်အဝန်းတွေ၊ အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာဆိုရင် ဗဟိုအစိုးရနဲ့ လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေတဲ့ လူမှု အသိုက်အဝန်းတွေဆိုရင် ဒီဖက်ဒရယ်စနစ်ကြောင့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံလုံးနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ အစုအဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်လာရခြင်းရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေ အများအပြားကို ခံစားလာရမှာ ဖြစ်ပြီး တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ သူတို့ဒေသကို သူတို့ အုပ်ချုပ်နိုင်ခြင်းကြောင့် လုံခြုံတယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ခံစားချက်ကိုလည်း ရနိုင်မှာပါ။ ဒီလို နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့ ဒေသတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်နေခြင်းရဲ့ အားသာချက်တွေထဲမှာ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ နယ်နိမိတ်ကျယ်ဝန်းမှုနဲ့ ဈေးကွက် အရွယ်အစားတွေ ပိုမိုကြီးမားမှုကနေ ဆင်းသက်လာတဲ့ စီးပွားရေး အကျိုးအမြတ်တွေ၊ ပိုမိုကျယ်ဝန်းတဲ့ နိုင်ငံတော်ကနေ ထောက်ပံ့ပေးနိုင်တဲ့ ပြည်ပရန် ကာကွယ်ရေးတွေ၊ တစ်ခါ နိုင်ငံတော်ရဲ့ နယ်နမိတ်အတွင်း ရှိနေပေမယ့် သီးခြားဒေသ တစ်ခုအတွင်းမှာ ရနိုင်တဲ့ သဘာ၀ သယံဇာတတွေကို လက်လှမ်းမီနိုင်ခွင့်တွေ ပါဝင်ပါတယ်။ ကောင်းမွန်တဲ့ ဖက်ဒရယ်စနစ် တစ်ရပ်ဟာ ဘုံအကျိုးစီးပွားနဲ့ သီးခြား အုပ်ချုပ်ခွင့်အကြား ကောင်းမွန်တဲ့ မျှခြေတစ်ရပ်ကို ဖန်တီးပေးပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ မျှခြေတစ်ရပ်ကို ရဖို့ဆိုတာက အမြဲတမ်း လွယ်ကူတဲ့ကိစ္စ မဟုတ်ပါဘူး။ တကယ်လို့ ဖက်ဒရယ်အုပ်စုထဲ ပါဝင်သူတွေ၊ ဒါမှမဟုတ် သူတို့ထဲက တချို့ဟာဆိုရင် လူမျိုးရေးအရ တစ်မျိုးတည်းတူတွေ ဖြစ်နေမယ်ဆိုရင် ဗဟိုအစိုးရအနေနဲ့ ဒီ ပါဝင်သူတွေထဲက တချို့အတွက် အားနည်းချက် ဖြစ်သွားစေမယ့် မူဝါဒတွေကို ကျင့်သုံးမိတာမျိုး ဖြစ်လာရင် နိုင်ငံရေးသမားတချို့က အုပ်စုထဲကနေ ခွဲထွက်ရေး ဆွဲဆောင်ဖို့အတွက် ဒီလိုအားနည်းချက် ဖြစ်စေတဲ့ မူဝါဒတွေကို အသုံးချသွားတာမျိုး ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒီလို ခွဲထွက်ရေးအတွက် ဆွဲဆောင်တာမျိုးဟာ ပုံမှန်အားဖြင့်တော့ အောင်မြင်မှု မရတတ်ပေမယ့် ခွဲထွက်ရေး ကြိုးစားနေကြစဉ် ကာလတလျှောက်လုံးမှာ ကြီးမားတဲ့ ဖိအားတွေနဲ့ ခက်ခဲကြမ်းတမ်းမှုတွေကိုတော့ ဖြစ်ပေါ်စေတတ်ပါတယ်။ တဖက်မှာလည်း တကယ်လို့ ဖက်ဒရယ်အစိုးရက ဖက်ဒရယ်အုပ်စုထဲက အဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ သဘောတူထားတဲ့ အာဏာခွဲဝေမှုကို ပျက်ပြားစေမယ့် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု မူဝါဒမျိုးကို တင်းတင်းကြပ်ကြပ် အသုံးပြုလာခဲ့မယ်ဆိုရင်လည်း ဗဟိုအစိုးရအတွက်ရော ဖက်ဒရယ်အုပ်စုမှာ ပါဝင်သူတွေ အတွက်ပါ ဖက်ဒရယ်စနစ်နဲ့အညီ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်မှုရဲ့ အားသာချက်တွေကို လက်လွတ် ဆုံးရှုံးရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဖက်ဒရယ်က ခွဲထွက်ရေး ဝါဒရော၊ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု လွန်ကဲတာ အတွက်ရော ဒီပြဿနာ နှစ်မျိုးစလုံးအတွက် ဥပမာတွေက ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ကျင့်သုံးနေကြတဲ့ နိုင်ငံအများအပြားမှာ ရှိပါတယ်။ ဖက်ဒရယ်စနစ်ရဲ့ အားသာချက်တွေကို ခံစားနိုင်ကြဖို့ဆိုတာမှာ ဖက်ဒရယ်ဝါဒဟာ ဗဟိုနဲ့ ဖက်ဒရယ် ဒေသတွေအကြား အပြန်အလှန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနဲ့ နှစ်ဦးနှစ်ဘက် အကျိုးတူ ဆောင်ရွက်တတ်မှုရေချိန် မြင့်မားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ အတိတ်က ဖြစ်ရပ်ဆိုးတွေကြောင့် အတူပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုဓလေ့ကို အလေးပေးတတ်လာဖို့ ဖန်တီးယူရာမှာ အတော်လေးကို ခက်ခဲလိမ့်မယ်ဆိုပေမယ့် တကယ်လို့ ဒီဓလေ့မျိုးတွေကို ဖန်တီးယူနိုင်ခဲ့မယ် ဆိုရင် ရလာမယ့် တန်ဖိုးရလဒ်က အင်မတန် ကြီးမားပါလိမ့်မယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ကျင့်သုံးဖို့အတွက် အခြားပြဿနာ နှစ်ခုလည်း ရှိပါသေးတယ်။ ဒါတွေကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားနိုင်မယ်ဆိုရင် အကောင်းဆုံး ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။
ပထမတစ်ချက်က မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြည်တွင်းစစ်သမိုင်း ရှည်ကြာမှုနဲ့ ဒီစစ်ပွဲတွေရဲ့ နောက်ကနေ မလွဲမသွေ ကပ်ပါလာတဲ့ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး အယုံအကြည်ကင်းမဲ့မှု၊ သံသယတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအချက်က မြန်မာနိုင်ငံက လူနည်းစု တိုင်းရင်းသားတွေအနေနဲ့ ပြင်ပကလူက သူတို့ပြည်နယ်နဲ့ နယ်နိမိတ်တွေကို ကျူးကျော် လာတာကနေ ခုခံကာကွယ်လိုတဲ့ တိမ်းညွှတ်မှုမျိုး ဖြစ်ပေါ်လာစေပါတယ်။ ဗဟိုအစိုးရရဲ့ ကျူးကျော်ခဲ့မှု သမိုင်းဖြစ်စဉ်တွေကို ပြန်ကြည့်ရင် ဒီလိုတိမ်းညွှတ်မှုဟာ လက်ခံနိုင်ဖွယ်ရာ ဖြစ်ပေမယ့် ဒီအချက်ဟာ အားနည်းချက်တွေနဲ့ ရေးဆွဲထားတဲ့ မူဝါဒတွေဆီကို ဦးတည်သွားနိုင်ပါတယ်။ ဘယ်လိုမူဝါဒမျိုးလဲဆိုရင် ဒေသတွင်း နိုင်ငံသားဖြစ်မှုအတွက် အင်မတန် တင်းကျပ်လွန်းတဲ့ မူဝါဒတွေ၊ ဖက်ဒရယ်ဒေသတွေမှာ အလုပ်လုပ်ချင်တဲ့၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံချင်တဲ့၊ ကုန်သွယ်မှု လုပ်ချင်တဲ့၊ နေထိုင်ချင်တဲ့ ပြင်ပက သူတွေအဖို့ ဒီဖက်ဒရယ်အုပ်စုဝင် ဒေသမှာ မွေးတဲ့သူ မဟုတ်ရင်၊ ဒါမှမဟုတ် အဲဒီဒေသမှာ လတ်တလော နေထိုင်နေသူ မဟုတ်ရင် အင်မတန် တင်းကျပ်တဲ့ စည်းမျဉ်းတွေ ချမှတ်ထားတဲ့ မူဝါဒမျိုးတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုအပေါ် ကန့်သတ်ချက်တွေ ထားတာဟာ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုအတွက် အလွန်ပြဿနာ ရှိစေပါတယ်။ အင်မတန် ဆင်းရဲပြီးတော့၊ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို အသည်းအသန် လိုအပ်နေတဲ့ လူနည်းစု ပြည်နယ်ကလေးတွေကို ဖယ်ချန် ထုတ်ထားတာမျိုး ခြိမ်းခြောက်နေပါတယ်။ ဖက်ဒရယ် အုပ်စုဝင်တွေအကြား မြင့်မားတဲ့ နံရံတွေ ကာထားတာဟာ ဘယ်တော့မှ ကောင်းတဲ့အချက် မဟုတ်ပါဘူး။
နောက်ထပ် အဓိကပြဿနာက ဖက်ဒရယ်ဝါဒနဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးပါပဲ။ ဖက်ဒရယ် ဖွဲ့စည်းပုံတစ်ရပ်မှာ ဗဟိုအစိုးရရဲ့လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာတွေ၊ ဖက်ဒရယ် အုပ်စုဝင်တွေရဲ့ အာဏာတွေ၊ ဗဟိုအစိုးရနဲ့ ဖက်ဒရယ် အုပ်စုတွေအကြား မျှဝေသုံးစွဲရမယ့် အာဏာတွေကို ဂရုတစိုက်နဲ့ အသေးစိတ် ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ထားဖို့ လိုပါတယ်။ အာဏာခွဲဝေမှုအတွက် ဖွဲ့စည်းပုံပါ သတ်မှတ်ချက်တွေကို အသုံးချခြင်းဟာ အင်မတန် ရှုပ်ထွေးတာမို့၊ ဖက်ဒရယ်ဝါဒဟာ ခုံသမာဓိ တစ်ဦးတော့ လိုပါတယ်။ ဒီခုံသမာဓိဟာ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၊ ဒါမှမဟုတ် ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ခုံရုံးတစ်ခု လိုအပ်ပြီး သီးခြားဖြစ်စဉ်တွေမှာ အာဏာခွဲဝေမှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပဋိပက္ခတွေကို ဘယ်လိုစီရင် ဆုံးဖြတ်ကြတယ်ဆိုတဲ့ စီရင်ထုံးတွေကို အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ထုံးတမ်းပြု ဆုံးဖြတ်ပေးနိုင်ကြပါတယ်။ အချို့အခြေအနေတွေမှာတော့ ဗဟိုအစိုးရနဲ့ ဖက်ဒရယ်အုပ်စုတွေဟာ နှစ်ဖက် ကိုယ်စားလှယ်တွေ ပါဝင်တဲ့ ညွှန့်ပေါင်းကောင်စီ တစ်ရပ်ကို ဖွဲ့စည်းပြီး ပြဿနာတွေ သိပ်ပြီး အငြင်းပွားဖွယ်ဖြစ် မလာခင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး အဖြေရှာကြတာမျိုး လုပ်လေ့ရှိကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာလည်း အဆုံးသတ်မှာ တချို့သော ပြဿနာတွေဟာ ခုံသမာဓိရဲ့ အဆုံးအဖြတ်ကို အနည်းဆုံးတော့ လိုအပ်နေတုန်းပါပဲ။ တရားရုံးတွေရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်နဲ့ သီးခြားလွတ်လပ်မှုတွေကို ထူထောင်နိုင်ခြင်းဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဖက်ဒရယ် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်မှာ မဖြစ်မနေ ကြုံတွေ့လာရမယ့် ပြဿနာတွေ အများအပြား ရှိနေသလို၊ ဒီပြဿနာတွေကိုလည်း တရားရုံးတွေကပဲ ဖြေရှင်းပေးဖို့ လိုအပ်နေပါတယ်။ ဒီလို ပြဿနာမျိုးတွေထဲမှာ လူနည်းစုအခွင့်အရေး ပြဿနာတွေလည်း ပါပါတယ်။ ဒီပြဿနာမျိုးဟာ ဖက်ဒရယ်အုပ်စုကြီး တစ်ခုလုံးမှာလည်း ဖြစ်နိုင်သလို လူမျိုးရေးအရ သောင်းပြောင်း ရောထွေးနေတဲ့ အုပ်စုဝင် တစ်ခုချင်းစီအရလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဖက်ဒရယ် အုပ်စုဝင်တွေမှာက လူနည်းစု အခွင့်အရေးတွေကို ကာကွယ်ပေးမှုဟာ မကြာခဏဆိုသလို အားနည်းတတ်ပါတယ်။ အုပ်စုဝင်တစ်ခုရဲ့ ဒေသမှာ လူမျိုးတစ်မျိုးက ကျန်လူမျိုးတွေထက် နိုင်ငံရေးမှာ အားသာချက် ရနေတတ်တာကြောင့်ပါ။ ဒီလို ဒေသတွင်း အသာစီးရတဲ့ လူမျိုးတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးသမားတွေကို သူတို့ဒေသက လူနည်းစုလူမျိုးတွေနဲ့ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်လာစေဖို့ တွန်းအားပေးတဲ့ နည်းလမ်းတွေဟာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေရေးဆွဲမှုမှာ အများအပြား ရှိနေပါတယ်။ အဲဒီလို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲရာမှာ ထည့်သွင်း ရေးဆွဲခြင်းအပြင်ကို အခြားသော အကာအကွယ်ပေးမှု နည်းလမ်းတွေကိုလည်း တရားရုံးတွေကနေ တစ်ဆင့် ကာကွယ်ပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ (ဥပမာ- အားကောင်းတဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုပပျောက်ရေး ကော်မရှင် စတဲ့ အဖွဲ့အစည်းအနေနဲ့ ဖြည့်ဆည်း လုပ်ဆောင်တာမျိုးပါ) ဒီလို ဆောင်ရွက်ဖို့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးကို အခြေခိုင်ခိုင် ဖြစ်လာအောင် လုပ်နိုင်ဖို့၊ နောက်တစ်ခါ နိုင်ငံတစ်ရပ်လုံးမှာ ရှိတဲ့ လူများစု လူမျိုးကြီးတွေက ဖြစ်စေ၊ ဒေသ တစ်ခုအတွင်းမှာ ရှိနေတဲ့ လူမျိုးကြီးတွေက ဖြစ်စေ တရားရုံးရဲ့ သီးခြားလွတ်လပ်ခွင့်တွေကို လွှမ်းမိုးဖို့ ကြိုးစားလာတဲ့အခါ အားကောင်းပြီး ခံနိုင်ရည်ရှိအောင် အစီအစဉ်တွေ ပြင်ဆင်ထားဖို့ မဖြစ်မနေ လိုအပ်နေတာပါ။ ဒီလို တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှုမျိုးကို မတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ရင် ဖက်ဒရယ် အုပ်စုတွေမှာ နေနေရတဲ့ ဒေသတွင်း လူမျိုးကြီးမဟုတ်တဲ့ လူနည်းစုလေးတွေဟာ သူတို့ကိုယ်ပိုင် ပြည်နယ်တောင်းတာတွေ ဖြစ်လာပြီး ဒေသတွင်း ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေဟာ ဖက်ဒရယ် အုပ်စုတွေအတွင်းမှာ တိုးပွားလာဖို့ ရှိပါတယ်။ တကယ်လို့ ခွဲထွက်ရေးသမားတွေသာ အောင်မြင်သွားရင် စီးပွားရေးအရ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးမှု မရှိတဲ့ ဒေသတွင်း ပြည်နယ်ငယ်ကလေးတွေ အများကြီး တိုးပွားပေါ်ပေါက်လာနိုင်ခြေ ရှိပြီးတော့ ယုတ္တိကျတဲ့ မူဝါဒတွေ ဖော်ဆောင်ဖို့နဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးတွေ လုပ်နိုင်ဖို့ ဆိုတာဟာ မြန်မာရဲ့ ဖက်ဒရယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှာ အင်မတန် ခက်ခဲသွားပါလိမ့်မယ်။ ဒီလိုဖြစ်စဉ်မျိုးဟာ အာရှတိုက်မှာ အများကြီး ကြုံခဲ့ဖူးပြီး မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ပြဿနာကို အစောပိုင်း ကာလကတည်းက ကြိုသတိရှိနေရမှာပါ။ ဒါမှပဲ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံလုံးမှာရှိတဲ့ လူနည်းစုတွေ ဖြစ်စေ၊ ပြည်နယ်တစ်ခုအတွင်းမှာ နေထိုင်နေတဲ့ လူနည်းစုတွေဖြစ်စေ ကောင်းမွန်စွာ ဆက်ဆံခံရပြီး အစကတည်းကကို ဖက်ဒရယ်စနစ်ရဲ့ အစီအစဉ်တွေအပေါ် ကျေနပ်မှု ရနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီအချက်တွေအားလုံးကို စဉ်းစားပြီးတဲ့နောက်မှာ အတွေးတစ်ခု ရလာပါတယ်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေသစ် တစ်ရပ် ရေးဆွဲဖို့ ချဉ်းကပ်ရာမှာ အင်မတန် ဂရုစိုက်နိုင်ဖို့၊ အားလုံး ပါဝင်နိုင်ဖို့၊ အသေအချာ စဉ်းစားဆင်ခြင် သုံးသပ်နိုင်ဖို့၊ မတူညီတဲ့ အိုင်ဒီယာတွေ ထောက်ပံ့ပေးဖို့ လိုအပ်လာခဲ့တဲ့ အချိန်တိုင်းမှာ ကျွမ်းကျင်သူတွေရဲ့ အကြံပေးမှုတွေကို ရယူဖို့ဆိုတဲ့ အချက်တွေနဲ့ ချဉ်းကပ်ရေးဆွဲရပါလိမ့်မယ်။ ဒီလို အကြံဉာဏ်တွေကို ရယူကျင့်သုံးရာမှာလည်း မြန်မာပြည်တွင်းက လူမျိုးစုကြီးတွေနဲ့ လူနည်းစုတွေအကြား အပြန်အလှန် ငြင်းခုန်မှုတွေ၊ အလျှော့အတင်း၊ အပေးအယူလုပ်မှုတွေက တစ်ဆင့် အချိန်လုံလောက်စွာ ပေးပြီးတော့ အသေအချာ ဂရုတစိုက် ဆင်ခြင်သုံးသပ်မှုတွေကနေ ပေါ်ထွက်လာတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ကျော်လွန်ပြီးတော့ ကျွမ်းကျင်သူတွေရဲ့ အကြံဉာဏ်ကိုချည်း ရယူကျင့်သုံးတာမျိုး မဖြစ်ရပါဘူး။ ဖွဲ့စည်းပုံဖန်တီးမှု လုပ်ငန်းစဉ်ဟာ ငြိမ်းချမ်းရေး မြန်မြန်ရဖို့ကိုပဲ ဦးစားပေးထားတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ တပေါင်းတည်း ဖြစ်မနေသင့်ပါဘူး။ အကောင်းဆုံးနဲ့ ခံနိုင်ရည်အရှိဆုံး ဖွဲ့စည်းပုံတွေကို အလျင်အမြန် တက်သုတ်ရိုက် ရေးဆွဲထားခဲ့ကြတာ မဖြစ်သင့်ပါဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ အဖွဲ့အစည်း မူဘောင် ဖွဲ့စည်းမှုစနစ်တွေနဲ့ ပတ်သက်ရင် အများကြိုက်ညီတဲ့ အမြင်ရဖို့ အချိန်တွေ လိုအပ်ပါမယ်။ ဒါပေမဲ့ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ရင်လည်း သေချာ ရေရှည်အသုံးချနိုင်ကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
■ စာညွှန်း
၁ ဒေါ်နယ် အယ်လ်၊ ဟောရိုဝစ်ဇ်သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု Duke တက္ကသိုလ်၏ ဥပဒေနှင့် နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပါမောက္ခ ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းးသည် က္ဘာတလွှား တိုင်းရင်းသားပဋိပက္ခများနှင့် ပတ်သက်ပြီး သြဇာကြီးမားသော ပညာရှင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။
ဒေါ်နယ် အယ်လ်၊ ဟောရိုဝစ်ဇ်၏ စကားဦးကို စည်သူအောင် ဘာသာပြန်ဆိုပါသည်။
■ Foreword
By Donald L. Horowitz
In a multiethnic country in which groups tend to live in their own regions, one useful way to mitigate tensions is to devolve power to federal units. There are many advantages to federalism in such a country. Uniform policies produced by the central government may not always be appropriate to the needs of people in all regions. Groups that, because of the vicissitudes of the electoral process or because they happen to support parties that are in opposition at the center, find that they are underrepresented in central-government policy making may still be able to exercise power in their own regions. Groups that feel they have been abused by the central government or, in the case of Burma/Myanmar, groups that have been at war with the central government may gain a sense of security by ruling their own areas while still gaining the many advantages of belonging to a larger national unit. Those advantages include the economies of scale that derive from large size of the country and its market, the security from external aggression that larger countries can provide, and access to resources that lie within national boundaries but outside the boundaries of particular regions or provinces. A decent federalism should strike a good balance of common benefit and particular autonomy.
It is, however, not always easy to get this balance right. If the federal units, or some of them, are ethnically homogeneous, and the central government adopts policies that disadvantage some of those units, some politicians in the units might find it advantageous to pursue secession, a course which usually fails to achieve its goal but nevertheless causes great distress and suffering along the way. If, on the other hand, the federal government pursues heavily centralist policies that reduce the agreed powers of the federal units, the advantages of federal arrangements for the center as well as for the federal units can be lost. There are examples of both of these problems—separatism in the units and overcentralized federal arrangements—in many federal countries. To achieve its benefits, federalism requires a high degree of cooperation and mutuality between the center and the regions. In Burma/Myanmar, given the ill will of the past, it will be hard to develop the appropriate habits of cooperation, but the payoff for those habits, if they develop, will be very great.
Two other problems might plague a federation in Burma/Myanmar, and it is best to be prepared for them in advance.
One, which derives from Burma’s long history of internal warfare and the distrust that inevitably follows from that warfare, is the tendency of Burmese minorities to want to protect their states and their boundaries from incursion from outside the states. Given the history of central government incursions, this tendency is understandable, but it can lead to poorly conceived policies, such as very stringent tests for local citizenship, restriction of outsiders who wish to work, invest, trade, or reside in a federal unit that is not the one in which they were born or currently reside. Restrictions on movement of this kind are very harmful for economic development, and they threaten to leave minority states, which desperately need economic development, very poor. High walls around federal units are never a good thing.
The other main problem concerns federalism and the rule of law. A federal constitution needs a carefully delineated set of powers allocated to the central government, powers given to the units of the federation, and powers to be shared between the central government and the units. Because applying the criteria in the constitution that apportion power is a complex matter, federalism requires an umpire. Usually that umpire is a supreme court or a constitutional court, which can build up, over time, a set of doctrines by which to decide conflicts over the apportionment of authority in particular cases. Sometimes a joint council of central-government and unit representatives can meet to sort out such problems before they become too contentious, but in the end at least some of these issues will need to be adjudicated.
This is not a bad thing if it helps to build up the capacity and independence of the courts, because there is yet another set of issues that a federal regime will inevitably encounter and that will need to be dealt with by the courts. Those issues concern minority rights, both in the federation as a whole and in the individual federal units, at least several of which will be ethnically heterogeneous. Often minority rights are poorly protected in federal units, because local majorities dominate politics. There are ways in constitutional drafting to provide incentives to local-majority politicians to cooperate with local minorities. In addition to such measures, if they were adopted, there is need for another level of protection, through the courts (perhaps supplemented by strong anti-discrimination commissions). For this reason, too, Burma/Myanmar must plan to entrench a solidly based rule of law, enforced by independent courts that can survive attacks on their independence by national majorities and by majorities in the various regional units. If such a rule of law is not built, early and strongly, minorities in federal units will begin to demand their own states, and a plethora of local secessionist movements will arise within federal units. If they succeed, the likelihood is the large-scale proliferation of economically unviable units and a Burma/Myanmar federation that is much more difficult to administer along rational policy lines. There are several examples of this in Asia, and Burma/Myanmar ought to be alert to the problem at the outset, so that minorities in the country and minorities in the units are well treated and satisfied with the arrangements from the beginning.
All of this leads me to one final thought: The process of constructing a new constitution should be approached very carefully, inclusively, and deliberately, using expert advice wherever it is needed to provide ideas about alternatives. That advice, of course, must not supplant Burmese majority and minority judgments that result from the most careful deliberation over sufficient time to allow persuasion through argumentation, as well as bargaining and exchange. The constitutional process should not be conflated with the peace process, in which the imperative is to reach peace quickly. The best, most durable constitutions cannot be constructed so quickly. In Burma/Myanmar, consensus on institutions will take time to reach, but it will be time well spent.
